Ocena sytuacji finansowej samorządów województwa podkarpackiego na tle innych polskich regionów z wykorzystaniem metod taksonometrycznych

Kamil Zientarski

doi:10.15611/br.2024.1.13

Autor

Kamil Zientarski ✉️ Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania
kamil66aaa@gmail.com https://orcid.org/0009-0001-8768-143X

DOI:

https://doi.org/10.15611/br.2024.1.13

Słowa kluczowe:

sytuacja finansowa , metody taksonometryczne, województwo podkarpackie, jednostki samorządu terytorialnego

Abstrakt

Cel: Celem artykułu jest ukazanie w jak najprostszy i jednocześnie najbardziej treściwy sposób sytuacji finansowej samorządów województwa podkarpackiego na tle innych polskich regionów.

Metodyka: Cel osiągnięto dzięki zastosowaniu sześciu metod taksonometrycznych w dwóch kategoriach obiektów. Obszerność wyników spowodowała konieczność wyboru optymalnej metody. Wyniki wytypowanej metody poddano szczegółowej analizie wskaźnikowej.

Wyniki: Sytuacja finansowa JST regionu podkarpackiego mieści się w okolicy średniej przyporządkowanej polskim JST w przekroju regionalnym. Dostrzeżono także dwa bardzo ciekawe prawidła. Pierwsze, obrazując lepszy stan finansowy województwa podkarpackiego niż gmin wchodzących w jego skład, jednocześnie wykazuje aktywną politykę państwa, mającą na celu przeciwdziałanie wykluczeniu rozwojowemu Polski Wschodniej. Drugie, pokazując gorszą sytuację finansową miast na prawach powiatu względem gmin i powiatów na Podkarpaciu, zarazem obrazuje nadmiar wydatków bieżących tych miast oraz ich niski udział w dochodach z tytułu PIT i CIT.

Implementacje i rekomendacje: Rekomenduje się implementowanie tych lub podobnych wyników obrazujących sytuację finansową samorządów do faz diagnostycznych procesów programowania.

Oryginalność/wartość: Po raz pierwszy zastosowano metody taksonometryczne do oceny sytuacji finan-sowej samorządów różnych szczebli w przekroju regionalnym. Zaprezentowano także nowy sposób wyboru optymalnej metody taksonometrycznej, korzystając zarówno z literatury przedmiotu, jak i z autorskiej pro-pozycji implementacji procedury wykluczania wartości odstających do analizy korelacji liniowej Pearsona i rang Spearmana.

Pobrania

Statystyki pobrań niedostępne.

Bibliografia

Bank Danych Lokalnych. (b.d.) Pobrano 4 grudnia 2023 z https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start

Czekaj, M. (2019). Koncepcja skonsolidowanego wieloletniego limitu zobowiązań finansowych jednostek samorządu teryto-rialnego. Ekonomista, 2, 207-225. https://doi.org/10.52335/dvqp.te118

Dolewka, Z. (2021). Gospodarowanie zasobami finansowymi w polskim samorządzie terytorialnym. Wydawnictwo Uni-wersytetu Łódzkiego.

Dziekański, P. (2020). Differentiation of the financial standing of the municipalities of Świętokrzyskie voivodeship in the aspect of their financial independence. Optimum. Economic Studies, 3(101), 41-55. https://doi.org/10.15290/oes.2020.03.101.04

Dziemianowicz, W. (red.) (2021). Konkurencyjność gospodarcza gmin – koncepcje, instrumenty, praktyka. Instytut Rozwoju Miast i Regionów.

Fajferek, A. (red.). (1999). Polityka ekonomiczna. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.

Grzebyk, M., Stec, M. i Hejdukova, P. (2022). Financial situation and sustainable development of territorial units – a com-parative analysis of Polish voivodeships. Humanitives and Social Sciences, 3(29), 49-73. https://doi.org/10.7862/rz.2022.hss.18

Jasińska, A. (2019). Kondycja finansowa Nowego Sącza na tle innych miast na prawach powiatu. Studia Ekonomiczne. Gospo-darka. Społeczeństwo. Środowisko, 2, 60-72.

Jasińska, A. (2021). Samodzielność wydatkowa a kondycja finansowa gmin w Polsce. Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu.

Kołsut, B. i Bajerski, A. (2013). Propozycja wskaźnika dochodów osobistych ludności na poziomie lokalnym w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 21, 53-68.

Korenik, S. (2016). Proces rozwoju społeczno-ekonomicznego jednostek przestrzennych – wybrane zagadnienia. Ekonomiczne Problemy Usług, 125, 237-248. https://doi.org/10.18276/epu.2016.125-19

Kostyk-Siekierska, K. (2021). Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację finansową i funkcjonowanie jednostek samorządu teryto-rialnego. Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 51(3), 29-45. https://doi.org/10.25944/znmwse.2021.03.2945

Kotlińska, J., Mizak, A. i Krawczyk-Sawicka, A. (2023). Typologizacja polskich regionów w oparciu o wpływ potencjału społecz-no-gospodarczego na ich kondycję finansową. Studia Regionalne i Lokalne, 94(4), 54-65. https://doi.org/10.7366/1509499549404

Kudłacz, T. (1999). Programowanie rozwoju regionalnego. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kudłacz, T. (2018). Programowanie strategiczne na szczeblu terytorialnym w Polsce. Spostrzeżenia dotyczące praktyki w kon-tekście wartości instrumentalnych dla polityki rozwoju. Studia Ekonomiczne. Gospodarka. Społeczeństwo. Środowisko, 1(2), 113-125.

Kudłacz, T. (2021). Metody wielowymiarowej analizy porównawczej w analizie układów terytorialnych. Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu.

Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowanej. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kukuła, K. (2020). O pewnych dylematach związanych z budową rankingu obiektów ze względu na poziom zjawiska złożonego. Zeszyty Naukowe Głównej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 20(2), 12-21. https://doi.org/10.22630/PRS.2020.20.2.9

Kukuła, K. i Luty, L. (2015). Propozycja procedury wspomagającej wybór metody porządkowania liniowego. Przegląd Statystyczny, 62(2), 219-231. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1748

Kukuła, K. i Luty, L. (2017). Jeszcze o procedurze wyboru metody porządkowania liniowego. Przegląd Statystyczny, 64(2), 163-176. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0789

Maj-Serwatka, K. i Wichowska, A. (2024). Impact of the financial crisis on revenues of urban municipalities in Poland – experiences the COVID-19 pandemic. Rozwój Regionalny I Polityka Regionalna, 68, 101-117. https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.68.08

Malinowski, M. (2022). Financial situation of local government units as a determinant of the standards of living for the Polish population. Energies, 15(15), artykuł 5448. https://doi.org/10.3390/en15155448

Mikołajewicz, Z. (1995). Procesy restrukturyzacji przemysłu w regionach. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Miszczuk, A. i Miszczuk, M. (2021). Lokalna polityka gospodarcza w Polsce. Norbertinum Wydawnictwo – Księgarnia – Drukarnia.

Noworól, A. (2024). Strategia rozwoju lokalnego w warunkach globalnej niepewności oraz zmian prawnych i technologicznych. Rozwój regionalny i polityka regionalna, 17(70), 9-26. https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.70s.03

Ociepa-Kicińska, E., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M., Brzozowksa, K. i Pluskota, P. (2022). Ocena kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w obliczu pandemii COVID-19 na przykładzie województw samorządowych w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 59, 149-165. https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.59.10

Panek, T. i Zwierzchowski, J. (2013). Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. Teoria i zastosowanie. Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie.

Parysek, J. (2006). Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Pociecha, J., Podolec, B., Sokołowski, A. i Zając, K. (1988). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Prusek, A. (1995). Strategia rozwoju regionów w warunkach gospodarki rynkowej. Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.

Sekuła, A., Miszczuk, A., Wojciechowska-Solis, J. i Nucińska, J. (2022). Zrównoważony rozwój lokalny. Podstawy teoretyczne

i działania praktyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Standar, A. i Kozera, A. (2023). Own revenue potential of small towns in Poland. Optimum. Economic Studies, 4(114),

97-121. https://doi.org/10.15290/oes.2023.04.114.06

Stanny, M. i Strzelczyk, W. (2018). Kondycja finansowa samorządów lokalnych a rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich. Ujęcie przestrzenne. Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Swianiewicz, P. (2011). Finanse samorządowe. Municipium.

Szewczuk, A., Kogut-Jaworska, M. i Zioło, M. (2011). Rozwój lokalny i regionalny. Teoria i praktyka. Wydawnictwo C.H. Beck.

Sztando, A. (2017a). Lokalistyczne cechy zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 477, 281-304. https://doi.org/10.15611/pn.2017.477.27

Sztando, A. (2017b). Ponadlokalna perspektywa zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym na przykładzie małych miast. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Trzęsicki, K. (1996). Logika. Nauka i sztuka. Wydawnictwo Temida 2.

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 1526).

Walesiak, M. (1993). Statystyczna analiza wielowymiarowa w badaniach marketingowych. Wydawnictwo Akademii Ekono-micznej we Wrocławiu.

Walesiak, M. (2014). Przegląd formuł normalizacji wartości zmiennych oraz ich właściwości w statystycznej analizie wielo-wymiarowej. Przegląd Statystyczny, 61(4), 363-370. https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1740

Walesiak, M. (2016). Uogólniona miara odległości GDM w statystycznej analizie wielowymiarowej z wykorzystaniem progra-mu R. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Zawora, J. (2023). The financial condition of Local Government Units in Poland in the light of the changes in the economic situation. Humanities and Social Sciences, 3(20), 201-215. https://doi.org/10.7862/rz.2023.hss.38

Zeliaś, A. (red.). (2000). Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w Polsce w ujęciu dynamicznym. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.

Zientarski, K. (2024). Ocena sytuacji finansowej polskich jednostek samorządu terytorialnego w 2022 roku z wykorzystaniem metod taksonometrycznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 68(3), 41-55. https://doi.org/10.15611/pn.2024.3.04

Życzkowska, E. i Dziuba, J. (2023). Municipal own-source revenues in times of the COVID-19 pandemic. Prace Naukowe Uni-wersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 67(2), 170-177. https://doi.org/10.15611/pn.2023.2.15