Efektywność techniczna sądów okręgowych
DOI:
https://doi.org/10.15611/pn.2025.3.10Słowa kluczowe:
efektywność instytucji, efektywność techniczna, sądy okręgoweAbstrakt
Cel: Celem pracy było zbadanie poziomu efektywności technicznej i efektywności skali sądów okręgowych w latach 2015-2022 w wydziałach cywilnych, wydziałach karnych i wykroczeń oraz w wydziałach pracy i ubezpieczeń społecznych.
Metodyka: Do obliczenia współczynników efektywności technicznej w badaniach zastosowano metodę obwiedni danych (data envelopment analysis, DEA). Badaniami objęto 43 z 47 sądów okręgowych w latach 2015-2022.
Wyniki: W wydziałach cywilnych średni poziom współczynnika efektywności technicznej CCR wahał się od 88,9% (2022) do 98,1% (2015). W wydziałach karnych wynosił on od 95,1% (2018) do 98,0% (2017), a w wydziałach pracy i ubezpieczeń społecznych kształtował się od 81,5% (2016) do 94,6% (2021). Wydziały cywilne, w których liczba sędziów jest niższa od mediany (16), charakteryzują się wyższą efektywnością techniczną CCR w porównaniu z sądami, w których jest więcej niż 16 sędziów. W wydziałach karnych oraz w wydziałach pracy i ubezpieczeń społecznych sądów okręgowych w przypadku porównania efektywności technicznej CCR nie stwierdzono różnic efektywności technicznej w zależności od liczby sędziów.
Implikacje i rekomendacje: Wyniki badań mogą służyć do oceny zarządzania badanymi sądami, identyfikacji najlepszych praktyk oraz planowania zmian organizacyjnych.
Oryginalność/wartość: Artykuł jest pracą oryginalną tematycznie. W polskiej literaturze ekonomicznej istnieje wyraźna luka badawcza dotycząca oceny zarządzania sądami.
Pobrania
Bibliografia
Agrell, P. J., Mattsson, P. i Månsson, J. (2020). Impacts on Efficiency of Merging the Swedish District Courts. Annals of Operations Research, 288, 653-679. https://doi.org/10.1007/s10479-019-03304-0
Andersen, P. i Petersen, N. Ch. (1993). A Procedure for Ranking Efficient Units in Data Envelopment Analysis. Management Science, 39(10), 1179-1297. https://doi.org/10.1287/mnsc.39.10.1261
Bełdowski, J., Dąbroś, Ł. i Wojciechowski, W. (2020). Judges and Court Performance: A Case Study of District Commercial Courts in Poland. European Journal of Law and Economics, 50, 170-201. https://doi.org/10.1007/s10657-020-09656-4
Coelli, T. J., Rao, P. D. S. i Battese, G. E. (1998). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Springer. http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4615-5493-6
Główny Urząd Statystyczny. (b.d.). Roczniki Statystyczne Rzeczpospolitej Polskiej 2016-2023. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne
Guzowska, M. i Strąk, T. (2013). Measuring Efficiency of Courts with DEA: Civil Cases Case Study. Actual Problems of Economics, 2(1), 70-80. https://www.researchgate.net/publication/287275162
Ippoliti, R. i Tria, G. (2020). Efficiency of Judicial Systems: Model Definition and Output Estimation. Journal of Applied Economics, 23(1), 385-408. https://doi.org/10.1080/15140326.2020.1776977
Joński, K. (2016). Efektywność sądownictwa powszechnego – podstawowe problemy. IWS. https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS_Jo%C5%84ski-K._Efektywno%C5%9B%C4%87-s%C4%85downictwa-powszechnego1.pdf#:~:text=Funkcjonowanie%20s%C4%85downictwa%20powszechnego,%20a%20tym%20samym
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. nr 78, poz. 483 z późn. zm.). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/ByYear.xsp?type=WDU&year=1997&vol=78
Major, W. (2015). Data Envelopment Analysis as an Instrument for Measuring the Efficiency of Courts. Operations Research and Decisions, 4, 19-34. https://doi.org/10.5277/ord150402
Mattsson, P. i Tidanå, C. (2019). Potential Efficiency Effects of Merging the Swedish District Courts. Socio-Economic Planning Sciences, 67, 58-68. https://doi.org/10.1016/j.seps.2018.09.002
Nissi, E., Giacalone, M. i Cusatelli, C. (2019). The Efficiency of the Italian Judicial System: A Two Stage Data Envelopment Analysis Approach. Social Indicators Research, 146, 395-404. https://doi.org/10.1007/s11205-018-1892-5
Ostaszewski, P. (red.). (2020). Efektywność sądownictwa powszechnego – oceny i analizy. IWS. https://www.researchgate.net/publication/367966462_Efektywnosc_sadownictwa_powszechnego_-_oceny_i_analizy#:~:text=Efektywno%C5%9B%C4%87%20s%C4%85downictwa%20powszechnego%20-%20oceny%20i
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2002 roku w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. z 2002 r. nr 180, poz. 1508 z późn. zm.). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20021801508
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2019, poz. 1141). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001141
Rusielik, R. i Prochorowicz J. (2007). Porównanie efektywności skali produkcji mleka w wybranych gospodarstwach Europy w 2005 roku. Roczniki Nauk Rolniczych, seria G, 94, 29-34. https://rnr.sggw.edu.pl/article/view/8819/7798
Santos, S. P. i Amado, C. A. F. (2014). On the Need for Reform of the Portuguese Judicial System – Does Data Envelopment Analysis Assessment Support It? Omega, 47, 1-16. https://www.researchgate.net/publication/260607708
Siemaszko, A. (red.). (2011). Wymiar sprawiedliwości w Unii Europejskiej. Podstawowe parametry dla Polski i pozostałych krajów. IWS.
Siemaszko, A. i Ostaszewski, P. (2013). Efektywność kosztowa sądownictwa powszechnego. IWS. https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/Efektywno%C5%9B%C4%87-s%C4%85downictwa-powszechnego-oprac-12-1.pdf
Siemaszko, A., Gruszczyńska, B., Marczewski, M., Ostaszewski, P. i Więcek-Durańska, A. (2016). Sądownictwo. Polska na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej (na podstawie bazy danych CEPEJ 2014). Prawo w Działaniu, 26, 7-59. https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2018/09/Andrzej-Siemaszko-Beata-Gruszczy%C5%84ska-Marek-Marczewski-Pawe%C5%82-Ostaszewski-Anna-Wi%C4%99cek-Dura%C5%84ska-S%C4%85downictwo.-Polska-na-tle-pozosta%C5%82ych-kraj%C3%B3w-Unii-Europejskiej-na-podstawie-bazy-danych-CEPEJ-2014-7.pdf#:~:text=Polska%20na%20tle%20pozosta%C5%82ych%20kraj%C3%B3w%20Unii%20Europejskiej%20(na%20podstawie%20bazy
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001550
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 17). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20240000017
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001 r. nr 98, poz. 1070 z późn. zm.). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20010981070
Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 roku w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz. Urz. MS z 2019, poz. 138 z późn. zm.). https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/du-19-138
Pobrania
Opublikowane
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Michał Świtłyk, Agnieszka Sompolska-Rzechuła, Maciej Oesterreich
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Accepted 2025-08-14
Published 2025-10-07
